Linux daðýtýmlarý nedir?
Daðýtým kavramý, özgür yazýlým felsefesinin çok alternatifli dünyasýnýn bir sonucu olarak ortaya çýkmýþ, Linux'a özgü bir terimdir. [Deðerli Ziyaretci, linki görmeniz icin bu mesaja cevap yazmanýz gerekiyorÜye olmak icin burayý týklayýnýz] Daðýtýmý ile vurgulanan aslýnda tam bir iþletim sistemi olarak çalýþýr hale gelmiþ bir özgür yazýlým projeleri topluluðudur.
Bunun için sistemi kullanacak kullanýcý ya da sistemin üstleneceði göreve uygun olarak Linux çekirdeði ve birlikte binlerce özgür yazýlým projesi ürünü kullanýlarak birlikte çalýþacak þekilde bir sistem oluþturulur.
Kullaným yaygýnlýklarý ve GNU/Linux dünyasýna katkýlarýyla öne çýkan bazý daðýtýmlar vardýr: Ubuntu, Debian, Slackware, Mandriva Linux (Mandrake), Pardus , Red Hat, Fedora Core, SUSE bunlardan bazýlarýdýr.
Bir Linux sistemi bilgisayara kurulmadan CD-ROM veya usb Bellek üzerinden çalýþabilecek þekilde de tasarlanabilmektedir. Bir daðýtýmýn bu þekilde kullanýlabilen sürümüne "Çalýþan sürüm" (Ýngilizce: live version ), kullanýldýðý medyalara göre de "Çalýþan CD" (Live CD) veya "Çalýþan USB" (Live USB) denilmektedir. Bazý daðýtýmlar ise sadece çalýþan sürümü ile yayýnlanmaktadýr. Bu alanda en çok bilinen daüýtým Debian temel alýnarak hazýrlanan Knoppix ve bir daðýtýmý temel almamýþ olan Slax'dýr. Ayrýca Mandrake temel alýnarak hazýrlanan Turkix (yerli) sayýlabilir.
Kullanýcýlar açýsýndan daðýtýmlarý birbirinden ayýran en önemli faktörler daðýtýmlarýn kullandýklarý paket yönetim sistemleri, masaüstü ortamlarý ve yönetim araçlarýdýr. Paket yönetim sistemleri yazýlýmlarýn kurulup kaldýrýlmasý için kullanýlýrken, masaüstü ortamlarý kullanýcýlarýn sistem gereksinimleri ve ihtiyaç duyduklarý masaüstü araçlarý ve konforu açýsýndan önemlidir. Örneðin bazý sunucu daðýtýmlarýnda hiçbir masaüstü ortamý bulunmazken [Deðerli Ziyaretci, linki görmeniz icin bu mesaja cevap yazmanýz gerekiyorÜye olmak icin burayý týklayýnýz] gibi ev-ofis amaçlý bazý daðýtýmlarýn farklý masaüstü seçenekleri ile kullanýlabilme imkaný bulunmaktadýr.
Daðýtým geliþtirme modelleri de paket yönetim sistemleri açýsýnda temelde üç grupta incelenebilir. Bu üç grup ikili paket yönetimi, kaynak paket yönetimi ve melez paket yönetimidir. Ýkili yöntemde paketler yazýlýmcýlarýn kaynak kodlarýndan ilgili daðýtýmýn özelliklerine uygun þekilde derlenerek ikili hale dönüþtürülür ve paket depolarýndan kullanýcýlara sunulur. Kaynak paketlerde ise yazýlýmlar kaynak kodlarý ile depolarda bulunur, kullanýcýlar derleme iþlemini kendi bilgisayarlarýnda yaparlar. Bu þekildeki pek çok daðýtýmýn paket yönetim sisteminin yazýlýmlarýn daðýtýma uygun derlenmesi için daðýtýma özgü bir derleme ve inþa sistemi vardýr. Melez yöntemde ise bu iki yöntem de kullanýlýr.
Türkiye'de Fedora üzerinde geliþtirilen turkuaz , Gelecek ve Mandrake üzerinden geliþtirilen Turkix, Armador OS 2006 gibi projelerden sonra tubitak bünyesinde Pardus isimli bir daðýtým geliþtirilmektedir. Pardus her Bilgisayar okuryazarý'nýn kolayca kurup kullanabilmesi amaçlanarak geliþtirilmektedir. Bu nedenle kurulumundan yönetimine kadar pek çok araç ve teknoloji Pardus geliþtiricileri tarafýndan özel bir proje olarak geliþtirilmektedir.
Finansal güç açýsýndan; Novell tarafýndan satýn alýnan ve milyar dolarlýk bir bütçeye sahip Suse ve bunun yaný sýra Fedora Core'un da sahibi Red Hat linux daðýtýmlarý ekonomik olarak en büyük özgürlüðe sahiptir. Ayný zamanda, Mandrake'nin (yeni adýyla Mandriva) arkasýnda ise dünya devi Vivendi-Universal þirketin bulunmaktadýr. Kullanýmý ve yüklenmesi en rahat olan Linux daðýtýmlarýndan bir tanesi de Ubuntu'dur ve bu daðýtýma canonical þirketi destek olmaktadýr. Bu daðýtým içerisinde bulunan araçlar sayesinde kolay ve sorunsuz kullaným desteði saðlamaktadýr.
Mepis, Ubuntu, Yoper, Knoppix, Libranet, Linspire, Xandros ve Adamantix gibi birçok linux daðýtýlýmýnda da baz olarak kullanýlan Debian; google da baþta olmak üzere birçok web sitesi tarafýndan baþlýca kullanýlmaktadýr.
Hazýr daðýtýmlarýn yaný sýra, internet depolarýndan kaynak kodlar alýnarak hazýrlanan ve deneyimli kullanýcýlara hitap eden bir daðýtým modeli daha bulunmaktadýr. Bu daðýtýmlarýn en popüleri Gentoo, en geniþ kapsamlýsý Linux From Scratch, kurulumu en rahat olaný da Source Mage'dir. Bunun yaný sýra; rock Linux kurulmasý halinde size özel bir daðýtýma dönüþebilmekte ve iso olarak CD'den kurulacak þekilde hazýrlanýp sunulabilmektedir. Günümüzde sunulan birçok linux daðýtýlýmý Rock Linux'de kurulmuþtur ya da geliþtirilmektedir.
Sayýlarý yüzleri bulan bu daðýtýmlar geliþiminde temel aldýklarý daðýtýmlara göre þu þekilde sýnýflandýrýlabilir;
Paylaþ