Wi-Fi olarak adlandýrýlan yeni kablosuz að standardý 802.11ax hakkýnda bilmeniz gereken her þeyi bu yazýmýda ele alýyoruz.

Öncelikle Wi-Fi 6 isimlendirmesi nereden geldi, bununla baþlayalým. Bilgisayar endüstrisinde en çok þikayet edilen konulardan biri karmaþýk teknik terimler. Kablosuz að standartlarýný tanýmlamada kullanýlan 802.11 isimlendirmesi de bunlardan biri. Biraz geçmiþe dönecek olursak 802.11g ile daha çok hayatýmýza girmeye baþlayan bu teknoloji daha sonra 11n, 11ac ve þimdi de 11ax olarak güncellenmeye devam ediyor. Bu da bir noktadan sonra standardý takip etmeyi zorlaþtýrýyor. Bu durumun farkýnda olan Wi-Fi Alliance nihayet 802.11ax ile herkesin kolayca anlayabileceði Wi-Fi 6 ismini kullanmaya baþladý. Böylece 11ac Wi-Fi 5 ve 11n de Wi-Fi 4 oldu diyebiliriz.

Wi-Fi Nasýl Çalýþýyor?

Öncelikle biraz temele inelim. Bir kablosuz aðýn çalýþmasý için öncelikle bir eriþim noktasýna ihtiyacýmýz var. Buna AP, yani Access Point diyoruz. Sonrasýnda bu aða baðlý üç farklý cihazýmýz olsun: telefon, akýllý ampül ve dizüstü bilgisayar. Þimdi bu cihazlardan her birinin ayný anda eriþim noktasý ile iletiþim kurmasý gerektiðini düþünelim. Normal þartlarda akýlýmýza gelen hepsinin ayný anda sinyal gönderip alabildiðidir deðil mi? Maalesef öyle deðil. AP, bu üç cihazla birden ayný anda konuþamýyor. Bu baðlamda sýrasý ile her bir cihaza cevap vererek iletiþim kuruyor. Þu an kullandýðýmýz 802.11ac standardý ve ondan önceki bütün standartlarda durum maalesef bundan ibaret.









Bu durumda þu soruyu sorabilirsiniz: peki neden benim kablosuz aðým 802.11ac dahi olmamasýna raðmen gayet hýzlý çalýþýyor? Bunun sebebi kablosuz að teknolojisinin zamanla hýzlanmýþ olmasý. Veriler cihazlara gayet hýzlý bir þekilde aktarýldýðýndan arada herhangi bir takýlmaya maruz kalmýyoruz. Öte yandan bu yine de AP’nin her bir cihazla sýrasýyla iletiþim kurduðu gerçeðini deðiþtirmiyor.



Wi-Fi 6 ne deðiþtiriyor?

Öncelikle bir önceki standart olan 802.11ac’nin bizlere sunduðu yeni bir teknolojiden bahsedelim: OFDM. Bunun açýlýmý Orthogonal frequency-division multiplexing. TürkçesiDikey Frekans Bölmeli Çoklama. Bu da pek bir anlam ifade etmedi deðil mi? Sorun deðil. OFDM’nin yaptýðý þey, kablosuz sinyal aktarýmý esnasýnda sahip olduðumuz 20, 40 ve 80 MHz gibi farklý frekanslardan oluþan veri otoyolumuza yeni þeritler eklemek. Bu þeritlere alt kanallar diyebiliriz. Yani 802.11ac teknolojisi, kablosuz aðda iletiþim kurulabilen kanal sayýsýný artýrdý. Fakat bu iþlem yine de bütün kanallarda ayný anda iletiþim kurabildiðimiz anlamýna gelmiyor. Eriþim Noktasý halen daha her bir cihazla tek tek iletiþim kurmak zorunda idi.
Bu durum genelde en fazla üç cihazýn baðlý olduðu ev aðýnýz için bir sorun teþkil etmiyor. Fakat iþ ayný anda yüzlerce cihazýn baðlandýðý halka açýk kablosuz aðlara geldiði zaman ciddi sorunlar doðuruyor.
[Deðerli Ziyaretci, linki görmeniz icin bu mesaja cevap yazmanýz gerekiyorÜye olmak icin burayý týklayýnýz]
OFDMA Teknolojisi

Peki nasýl oluyor da bir AP’ye birden fazla cihaz baðlandýðýnda internet felç olurken bir baz istasyonuna binlerce kiþi baðlanmasýna raðmen herkes internete eriþmeye devam edebiliyor? Ýþte burada OFDM’nin bir sonraki adýmý olan OFDMA devreye giriyor. Wi-Fi 6 da bu teknolojiyi kullanýyor. Peki OFDMA nedir? Halihazýrda LTE þebekesinde kullanýlan OFDMA, Orthogonal frequency-division multiple access’in kýsaltmasý. Türkçeye Dikey Frekans Bölmeli Çoklu Eriþim olarak tercüme edebiliriz. Burada anahtar kelimeler Çoklu Eriþim. OFDMA sayesinde AP artýk ayný anda birden çok cihazla iletiþim kurabiliyor. Ýþte bu, Wi-Fi 6’nýn sunduðu en büyük yeniliklerden biri.
Fakat iþ burada da bitmiyor. OFDMA ile kablosuz að kanallarýnýn boyutu da deðiþtirilebiliyor. Peki buradaki amaç ne? Aðýnýza baðlý cihazlarý düþünün. Bunlarýn hepsi ayný bant geniþliðine mi ihtiyaç duyuyor? Kesinlikle hayýr. Neden binde bir veri aktarýmý yapacak akýllý ampulünüz ile sürekli veri akýþýna ihtiyaç duyan dizüstü bilgisayarýnýz aða ayný boyutta bir þeritten baðlý olsun ki? Wi-Fi 6 buna da bir çözüm getiriyor. Yeni teknoloji baðlanan cihazlarla iletiþim kurup ne kadar bant geniþliðine ihtiyaç duyduðunu belirliyor ve buna göre bir Kaynak Birimi (Resource Unit /RU) ayýrýyor. Daha sonra da herhangi bir veri aktarýmý gerektiðinde hepsiyle ayný anda iletiþim kurabiliyor. Bu da Wi-Fi 6 teknolojisini önceki nesillere göre çok daha verimli hale getiriyor.
Gelen Trafik Kontrolü

Bugüne kadar olan kablosuz að standartlarýnda AP’nin gelen að trafiði üzerinde hiçbir kontrolü yoktu. 802.11ax ile bu da deðiþiyor artýk. OFDMA ile Eriþim Noktasý artýk cihazlarýn ne zaman ve ne kadar bant geniþliði ile veri gönderebileceðini kontrol edebilecek. Özetle AP artýk hem veri gönderme hem de veri almada tam kontrole sahip. Bu, uzun vadede artan IoT cihazlarý da hesaba kattýðýmýzda kablosuz aðlarýn çok daha verimli hale gelmesini saðlýyor.
802.11ax önceki standart olan AC’ye göre hýz konusunda da artýþ sunuyor. 802.11ac ile teoride en fazla 3466.8 Mbit hýza ulaþabilirken AX, 10.53 Gbit ile bunun üç katýný vaat ediyor.
Target Wake-Up Time

Wi-Fi 6, artan IoT cihazlarý için bazý yenilikçi teknolojileri de beraberinde getiriyor. Bunlardan biri de Target Wake-Up Time, TWT. TWT’yi bir örnekle açýklayacak olursak içerisindeki mama miktarý azaldýðýnda sizi uyaran bir mama kabýna sahip olduðunuzu düþünün. Ya da kap size mama seviyesi hakkýnda bilgi versin. Bu veriyi sürekli duymanýza gerek yok. Günde bir defa bilmeniz yeterli diyelim. Bu durumda kabýn aða sürekli tam güçte baðlý olmasýna ve enerji harcamasýna gerek yok. TWT sayesinde iki cihaz anlaþýyor ve eriþim noktasý, IoT destekli cihazý veri gönderme zamaný geldiði zaman otomatik olarak uyarýyor.
Tek bir IoT cihazýnýn harcayacaðý enerji faturada devasa fark yaratmayabilir fakat binlerce cihazýn aða baðlý olduðu okullar, hastaneler veya fabrikalar için durum çok daha farklý olacaktýr.
TWT sadece IoT cihazlarý için deðil, akýllý telefonlarýmýzda da pil ömrünü iyileþtirebilir. Üreticiler TWT’yi cihazlarýna ekleyerek daha uzun pil ömrü sunabilir.
2.4 GHz Geri Dönüyor

Her ne kadar 802.11ac destekli Router’lar 2.4 GHz desteðine sahip olsa da bu 802.11n standardýnda çalýþmakta. Nasýl derseniz aslýnda örneðin ASUS ve üst seviye að ürünleri üreten markalar, kendi AC Router’larýnda birden fazla iþlemci ve özel yonga kullanarak bunlarý bir arada sunabiliyor. Bu da maliyeti artýrýyor.
802.11ac, 5 GHz bandýnda çalýþýyor. 5 GHz her ne kadar daha yüksek hýz sunsa da kapsama alaný 2.4 GHz’e göre daha düþük. 802.11ax ise 2.4 GHz bandýný geri getiriyor ve hem yüksek hýz hem de geniþ kapsama alanýný ayný anda sunuyor. Buna ek olarak Wi-Fi 6, 1 ve 7 GHz arasýndaki frekanslarda da çalýþacak.
Bütün bunlara ek olarak 802.11ax, önceki standart olan AC’ye göre %75 daha düþük gecikmeye sahip.
BSS Color: Aðýnýza Renk Katma

Kablosuz aðlardaki bir baþka sorun da eriþim noktasýnýn bugüne kadar etraftaki bütün sinyalleri dinlemek zorunda kalmasý idi. Wi-Fi 6 ile birlikte gelen BSS Coloring sayesinde kablosuz aðýnýza bir renk atadýðýnýzý düþünün. Örneðin bizim aðýmýzýn rengi yeþil, komþumuzun aðýnýn rengi ise sarý olsun. Bu durumda aðýmýz artýk sarý aðýn sinyallerini göz ardý edecek ve ortak kanal sinyal karýþmasý sorunu ortadan kalkacak.
Wi-Fi 6 ne zaman standartlaþacak?

802.11ax henüz resmi olarak son haline kavuþmadý. Buna raðmen üreticilerin Wi-Fi 6 destekli ürünlerini piyasada görebiliyoruz. Teknolojinin standartlaþtýrýlmasýnýn ise 2019 sonu gibi gerçekleþeceði bekleniyor.
Peki þimdiden 802.11ax cihazlarý satýn alabilir misiniz? Evet, 802.11ax geriye dönük uyumlu olduðundan mevcut cihazlarýnýzý destekleyecek. Bu baðlamda þimdiden Wi-Fi 6 standardýna geçiþ yapabilirsiniz.
IEEE 802.11 Að Standartlarý
Frekans Aralýðý Protokol Çýkýþ Tarihi Frekans Bant Geniþliði Veri Akýþ Oraný Yaklaþýk Kapsam
Ýç Mekan Dýþ Mekan
(GHz) (MHz) (Mbit/s)
1-6GHz 802.11-1997 Haziran 1997 2.4 22 1, 2 20m 100m
802.11b Eylül 1999 2.4 22 1, 2, 5.5, 11 35m 140m
802.11a Eylül 1999 5 5/10/20 6, 9, 12, 18, 24, 36, 48, 54
(20MHz bant geniþliði için,10 ve 5 MHz için 2‘ye ve 4’e bölünür)
35m 120m
802.11j Kasým 2004 4.9/5.0] ? ?
802.11p Temmuz 2010 5.9 ? 1,000m
802.11y Kasým 2008 3.7[Deðerli Ziyaretci, linki görmeniz icin bu mesaja cevap yazmanýz gerekiyorÜye olmak icin burayý týklayýnýz] ? 5,000m
802.11g Haziran 2003 2.4 38m 140m
802.11n Ekim 2009 2.4/5 20 288.8’e kadar 70m 250m]
40 600’e kadar
802.11ac Aralýk 2013 5 20 346.8’e kadar 35m ?
40 800’e kadar
80 1733.2’ye kadar
160 3466.8’e kadar
802.11ax Aralýk 2019 2.4/5/6 ? 10,530’a kadar (10.53 Gbit/s) ? ?
Wi-Fi 6 Destekli ASUS Router’lar

  • ASUS ROG Rapture GT-AX11000
  • ASUS AiMesh AX6100 WiFi System (RT-AX92U 2 Pack)
  • ASUS RT-AX88U AX6000 Dual-Band Gigabit Router

ASUS Routerlarýn sahip olduðu avantajlar:

  • ASUS’un güncel firmware desteði, kullanýcý dostu ve geliþmiþ/özelleþtirilebilir modem arayüzü
  • Yüksek kapsama alaný
  • AiMesh teknolojisi ve geniþ alan kurulumlardaki performans avantajý
  • Trend Micro destekli AiProtection Pro ile ekstra güvenlik
  • Üç Katmanlý Oyun Hýzlandýrma
    • GameFirst Destekli ROG Cihazlarýna öncelik
    • Oyun paketlerine öncelik – Game Boost
    • Oyun sunucusuna en kýsa yol için VPN

  • Aileler için geliþmiþ ebeveyn kontrolleri
  • Adaptive QoS