*NEFS-İ EMMÂRE (Kafirlerin ve fasıkların nefisleri)
*NEFS-İ LEVVÂME (Günahlarından pişman olan müminlerin nefisleri)
*NEFS-İ MÜLHİME (Alimlerin nefisleri)
*NEFS-İ MUTMAİNNE (İlmi ile amil olanların ihlas ile yapanların nefisleri)
*NEFS-İ RÂDİYYE (Veliyullahın nefisleri)
*NEFS-İ MERDİYYE (Arifi billahların nefisleri)
*NEFS-İ SÂFİYYE (Enbiya-i kiram ve Resul-i zevil-ihtiramın nefisleri)

NEFS-İ EMMÂRE
Yusuf sûresi-53- Ben nefsimi terbiye etmiyorum, zira nefs kötülüğü emredicidir.

NEFS-İ EMMÂRENİN KÖTÜ SIFATLARI

1- ŞİRK : Allahu Teâlâ'ya ortak koşanlar ve Hak'tan gayrı ilah tanıyanlar.
2- KÜFÜR: İslam olmayanlar, İslâm dinini tanımayan ve kabul etmeyen.
3- CEHALET: Allahu Teâlâ'yı bilmeyenler
4- GAFLET: İmanın şartlarını,cennet ve cehennemi akıllarına getirmeyenler. Allah'ın azabından korkmayanlar ve işledikleri günahları yanlarına kâr kalacak sananlar.
5- GÜNAH-I KEBÂ'İR: Büyük günahları tereddüt etmeden işleyen ve devamında ısrar edenler. Adam öldürenler, halkın ve yetimlerin malını yiyenler ve zinâ edenler, livâta (Erkeklerin arasında ki cinsi sapıklık) edenler gibi...
6- KİBİR: Kendilerini herkesten üstün görenler ve söylenen söz hak dahi olsa hakkı kabul etmeyenler.
7- HIRS: Doymayan göz, kanmayan ağız sahibi olanlar.
8- BUHÛL: Tamahkâr olanlar,yemeyen ve yedirmeyenler, kimseye iyilik etmeyenler.
9- ŞEHVETPEREST: Nefislerinin behimî (hayvani) arzularını yerine getirmek için her türlü denaâti (alçaklık) işleyenler, elin ırz ve namusuna göz dikenler.
10- GAZÂB: Olur olmaz her şeye öfkelenenler.
11- HASED: Herkesin elinde olan nimetin mahvolmasını isteyenler. Bu çirkin huyları ile kendi kendilerini yakan ve yıkanlar.
12- HIKID: Kin besleyenler, öç almak için fırsat gözleyenler.

NEFS-İ EMMÂRE Şehrinde yaşayanların meşrebi köpek gibidir. Bir lokma için birbirleriyle hırlaşırlar, az bir bahane ile birbirlerini yırtarlar. Zinaya rağbetleri bol
olduğundan bir fahişe kadın ardına üçü beşi düşüp, bazı kereler birbirlerini kıskanıp helâk ederler. Şehvet, gazab, sirkât (hırsızlık), bühtân (iftira) ve içki içerek Allah'tan hiç korkmazlar. Ettiği günahlara tövbe etmeyen bu şehrin insanları surette insan, sîrette (içi) ise hayvan belki. Bu şehrin dairesi gaflet ve dârı (tuttuğu) zulmettir. Padişahları akl-ı meâşdır. Veziri, kuvve-i müdrike (beş duyu ile algılamak) ve hissi müştereke. Vekil-i harcı kuvve-i vehime ve vesvese. Sükalâsı, buhul, garaz, cehil, kibir,hased. Bu şehrin halkı; Fâsıklar (günahkârlar), münafıklar ve kâfirlerdir. Bu gibi sıfat sahiplerinin âkibetlerinden korkulur.

Nefsi emmârenin yegâne ilacı ve şifâsı kelime-i TEVHİD'dir. LÂ İLÂHE İLLALLAH (Muhammeden Resûlullah)

NEFS-İ LEVVÂME
Kıyamet suresi-2- Kendisini levm eden (kınayan) nefse yemin ederim ki..

NEFS-İ LEVVÂMENİN KÖTÜ SIFATLARI

1- U'CÛB: İbadetine güvenerek kendisini herkesten yüce görmek
2- FISIK : Günahları aşikâr işlemek
3- CEHL : Bir çok gerçekleri bilmemek
4- NEVM: Çok uyumak
5- MEKÛLAT VE MEŞRUBÂT-I KESİRE:Çok yemek ve içmek.
6- HIRS: İhtiras sahibi olmak.
7- KAHR-I NEDÂMET:Halka ve İbadullâha ezâ ve cefâ etmek.
8- LAGVİYYÂT:İsrâf sayılacak derecede giyinip kuşanmayı sevmek.
9- MUHABBET-İ LEBS:Boş ve faydasız sözler ve lüzumsuz beyanlarla ne dünya ne de ahirete faydası olmayan konuşmalarla vaktini öldürmek. Levvâme nefsi, nefs-i emmâreye çok yakın olduğundan bu sıfatta olanlarında akıbetinden korkulur.

Nefs-i levvâmenin ilacı ve şifası, LAFSA-İ – CELÂL 'dir.Yani; "YA ALLAH"

NEFS-İ MÜLHİME
Eş-Şems suresi-8- Sonra da ona fücur (şeytani istekler) ve takvayı (günahlardan kendini korumak) ilham eyleyen hakkıyçün.

NEFS-İ MÜLHİMENİN SIFATLARI

1- İLİM
2- TEVÂZÛ
3- TÖVBE
4- SABIR
5- ŞÜKÜR
6- SEHÂVET (cömertlik)
7- KANAAT
8- TAHAMMÜL (musibetlere sabır göstermek)

Kimde bu sıfatlar bulunursa Allah o zâtın kalbine ilm-i nâfi (yararlı ilimler) ilham eder. Artık o zâta lazım olan bu nefsini de â'lâya çıkartmaya çalışmaktır.
Zira nefs-i mülhimede ilim ve emsâli sıfatlar varsa da , amelsizlik ve ihlâssızlık korkusu da vardır.
Bu nefsin ilacı ve şifası İSM-İ HÛ 'dur. Yani;"YA HÛ"

NEFS-İ MUTMA'İNNE
El-Fecr suresi-27- (Ey emin ve mutmain olan nefs...)

NEFS-İ MUTMA'İNNE'NİN SIFATLARI

1- Amel ve ihlas
2- Tevekkül
3- Telezzüz
4- Riyazât
5- İbadât
6- Şükür
7- Rıza

Bu nefis öyle bir sıfattır ki, Allahu Teala'nın inayeti ile kalbi, nur-u ilahi ile nurlanır. Allah'ın sevmediği bütün sıfatları terk eder. Bu nefiste bulunup da Yukarıda ki yedi mübarek sıfatlara erişen kutlu kişilerin,bir üst mertebeye ulaşabilmeleri için,bütün amellerinde daima ihlâs üzere bulunmaları gerekir.
Nefs-i mutma'inne'nin ilaç ve şifası "İSM-İ HAK"tır. Yani;-YA HAK

NEFS-İ RÂDİYYE
El-Fecr Suresi-28- Ondan razı olarak Rabbine dön..

NEFS-İ RÂDİYYE'NİN SIFATLARI

1- İhlâs
2- Terk-i mâ lâ yağni
3- Zikir
4- Zühd
5- Verâ
6- Kerâmet
7- Riyazât

Nefs-i Râdiyye'ye vasıl olan zâttan Allahu Teâlâ da razı olur. bu nefis evliyâullahın nefsidir. Bu makam, yalnız çalışmakla elde olunmaz. Hak Teâlâ, kuluna tâlip olursa, onu bu makama getirir.
Bu makamın esması "İSM-İ HAY" dır. Yani; YA HAY

NEFS-İ MERDİYYE
El- Fecr Suresi-28- Sen ondan, o senden razı olarak..

NEFS-İ MERDİYYE'NİN SIFATLARI

1- Terk-i mâ-sivâ'allah (Allah'tan gayri her şeyi terk etmek)
2- Vel-lûtf-u bi-hâlkillah (Cümle varidâtı -yapılan iyi ameller ve içe doğanları Allah'tan bilmek)
3- Vet-tekarrüb-ü ilallahi Teâlâ (Nefsini öldürüp, Allah ile dirilmesidir.)
4- Vet-tefekkürü fi masnû'atillahi Teâlâ (düşüncesi Allah iledir)
5- Ver-rizayı bimâ kasemillahi Teâlâ (Allah'tan talebi yoktur. Razıdır.)
6- Ve mâ'rifetullahi teâlâ hakka mâ'rifetih (Hakkın marifetini marifetiyle bilmek.)

Bu altı sıfatı amel edip de nefs-i merdiyye makamında bulunanlar,Allah'ın da yardımı ile bu makamın da bir üst derecesine erişirler.
Bu makamın esması "İSM-İ KAYYUM" dur. Yani; YA KAYYUM

NEFS-İ SÂFİYYE

Nefsin yedinci mertebesi,Sâfiyye'dir. Bu makama, NEFS-İ KÂMİLE ve NEFS-İ SÂLİHA'da denir. Nefs-i Sâfiyye öyle bir makamdır ki, Hak Teâlâ'nın zatı ile kulları arasında bir MAKAMI ESRÂR'dır. Bu makamın ne tarifi ne tavsifi ne de tahrir ve takrir ile izahı mümkün değildir. Tatmayan bilmez.

NEFS-İ SÂFİYYE 'NİN SIFATLARI

1- Tevhid
2- Zât
3- Tavsif
4- Sıfat
5- Tekmil
6- Lezzât
Nefs-i sâfiyye'nin esması "İSM-İ KAHHÂR"'dır. Yani; YA KAHHÂR

FERİDÜDDİN ATTAR (K.S.)