Kalbin Nur ile Allah'a Yönelmesi

[Hezekiel]

Kalp dediğimiz şeyden kastımız, bir kan damlası veya bir et parçası değildir. Böyle bir kalbe bütün hayvanlar sahiptir. Öküz, merkep, deve gibi her hayvanın bir kalbi,ak ciğerleri ve bir kara ciğeri vardır. Bizim kalbden kastetdiğimiz şey, keyfiyeti tarif olunamıyan bir nurdur. İşte bir kan damlasından ibaret olan kalp, o nurun uğrağıdır. Bu nur; sonsuzdur. Göz nuru, gözün içindeki siyahlık ve beyazlık değildir. Bunlar işitmenin meydana geldiği yerledir. Duygularımız, içinden su akan oluklar gibidir. İşitme, görme, konuşma ve tadma ve dokunmadan ibaret olan bu beş duygu, görünüşte başka başka olmalarına karşılık gerçekte bir can ile diri ve kaimdir.Bu beş duygunun oluğundan akan su, candır. Meselâ, bir kimse evini bir mum veya kandille aydınlatsa ve evin içindeki tek nurdan dışarıya nurlar saçılır. Duvarlardaki çok olmasına rağmen evin içindeki nur, bir ve aynı nurdur. Ba cansız şeylerden yapılmış olan evlerde, insanın vücut evinin camlarından ibaret olan duyguları aksine olarak her camdan aynı nur görünür.Çünki bir ev gibi olan insan duygu vasıtalarına gelen ayrı nur, her birinde başka bir iş yaratır. Başka bir sanat gösterir. Göz camına gelince görme hâsıl eder. Kulak camında işitme, burun camında koklama, ağız camında tatma, el camında dokunma meydana getirir. O nur vâsıl olunca her birinden birbirine benzemiyen ayrı ayrı bir takım işler hâsıl eder. Meselâ, bahar mevsimi ve sıcaklığı ceviz ağacına temas edince ceviz yetişir. Bunun gibi hurma ağacında hurma, elma ağacında da elma biter. Bahar mevsimi, hakikatte bir şeydir; fakat her ağaçta ayrı bir iş yapar ve ayrı bir tesir gösterir. Tıpkı bunun gibi olan duygularla, bahar mevsimi gibi olan can eriştiği zaman her duyguda ayrı bir iş, ayrı bir özellik ve ayrı bir haraket meydana gelir.Türk, Rum, Zenci, Habeş gibi pek çok insanlara o nur eriştiği zaman her birinde başka bir iş ve başka bir tesir icra eder. Her birini bir iş ve bir sanat sahibi eder. Birini zâlim, birini adaletli, birini iyi huylu, birini huysuz, birini cömert.birini hasis, birini cesur, birini korkak yapar. O halde bütün bu türlü sanatlar ve yoktan varedilmiş eserler, insanlar, halk, türlü türlü tabiatlar bir tek nurdan faaliyettedirler. Hepsini aynı nurdan gören kimseler, Allah'ın büyüklüğüne muvahhittirler.Bütün bu nakışlardan, onların indinde iki ve üç olmaz. Onlar: bizim indimizde yani bizim için her şey birdir, derslerse yanlış söylemiş olmazlar.Çünkü bu nakışlar ve varlıklar, onlara matlûpları olan tek nur ile erişir.

Meselâ, sen birini görmek istersen, gerek Türk, gerek Hintli olsun, sana o istediğin şeyden bir nişan verir ve onu sana gösterirlerse her ikisi de senin indinde bir olur. Zira her ikisi de senin için işi yapıyorlar ve istediğin şeye yol gösteriyorlar.

Beyit:
Küfür ve din yani kâfir ve dindar, her ikisi de: "O, tektir ve O'nun ortağı yoktur", diyerek O'nun yolunda koşarlar.

Bu beyit herkesin hakkında olmayıp şöyle bir kimsenin durumu için söylenmiş olur: Meselâ, bir ressam, yanlız güzel olan şeylerin resimlerini yapıp çirkin olan şeylerin resmini yapmazsa; başka bir ressam da her ikisini de yapabilse, bu ikinci ressamın sanatı birinciye nazaran daha çok kemale ermiş sayılır. Güzel şekillerin onun sanatının kemalini göstermiş olması gibi, çirkin resimlerde sanatının kemalini bildirmek ve göstermektedir. Bu çeşitli resimlerden ressamı, onun kemalini ve cemalini görebilen kimse için güzel ve çirkin, iyi ve kötü bir olur. Çünkü bunların hepsi, ressamı tarif ederler ve gösterirler. Şu halde hepsi birdir.

Beyit:
Sen güzelsen çirkine küçümseyerek bakma! Zira bu yolda sinek de, tavus kuşu gibidir.

Tavus, Hakkın sanatının kemalini gösterir. Sinek de tıpkı bunun gibidir. Bu bakımdan her ikisi de aynıdır. Fakat, ressamdan habersiz olanlar ve onu aramayanlar, yalnız resmi nazarı itibare alırlar. Bunlar karşısında çirkin ve güzel nasıl bir olabilir? Acı ve tatlı nasıl aynı tadı verebilir? Böyle kimselere vahdet (birlik) âleminden bahsetmek doğru olmaz. Çünkü onlar müteaddit olduklarından adette kalmışlardır. "Vahid'den gafildirler. Onlar, çirkin güzel, acı tatlı birdir, derlerse yalan söylememiş olurlar. İşittikleri şeyi söylerler. O söz kalblerinden çıkmamıştır. Bu cansız bir şekil ve nursuz bir kandil gibi olur. Hiç kimse bu sözden istifade edemez. Söz, o kimsenin sözüdür ki bunların hepsinden o "Bir"i anlar ve arar. Ne kadar türlü türlü şekiller görse yine o "tek" olan zâtı nazarı itibare alır. Hepsinden murat o "zattır", o nakışlar değildir.

Şiir:
Yüzlerce nakıştan, türlü türlü hünerler gösteren bir nakış gibi...
Ona iyi bakarsan hepsinin bir olduğunu görürsün.
Deniz birdir, fakat sayı onun dalgalarındadır.
Bu sayıdan geçersen dalganın da, denizin de bir olduğunu görürsün.

Seninle beraber bulunan bir adamdan, bazan barış, bazan savaş, bazan hasislik, bazan cömertlik, bazan yıkma, bazan yapma, bazan kahramanlık, bazan korkaklık, bazan uyku, bazan uyanıklık, bazan gülme, bazan ağlama, bazan susma, bazan konuşmak gibi birbirine benzemiyen bin bir türlü iş meydana gelse, bunlarla o adamı daha iyi tanır ve daha çok seversin. O adamdan meydana gelen birçok hallerle onun birliğini tasdik ettiğin gibi, yerin ve göğün dönmesi, kış ve yaz gibi türlü türlü mevsimler, âlim, cahil ve zalim olmak üzere çeşitli insanlar, kara ve deniz, kuş ve balık daha bunlar gibi pek çok şeylerden ibaret olan Allah'ın sanat ve kudretlerinden de, Allah'ın birliğini bilmelisin ve yanlız onu sevmelisin. O zatın büyüklüğünde, kudretinde güzelliğinde ve kemalinde zaman zaman mest, âşık ve gark olmuş olmalısın.Ondan başka hiçbir şey gözüne görünmesin! Bunun gibi birbirinizi türlü türlü sözler, işler ve hallerle görürsünüz, tanırsınız, bilirsiniz. Birbirinize bağlanırsınız. Bundan bir rahatlık, bir huzur hissedersiniz ve dersiniz ki:"Birbirimizden pek çok haller gördük ve birbirimizi çok iyi tanıdık, anlaştık; başkaları ile aşinalığımız yoktur. Onları sadece uzaktan görüyoruz." Halbuki, Allah'ın işi ve gücü sayısız ve sınırsızdır. Onun sanatının eseri olmayan hiç bir şey yoktur. Yere bak, göğe bak, nereye bakarsan bak, hepsi onun sanatı ve malıdır. Altı yönün dışında bulunanlar da O'nundur. Hülâsa, hangi tarafa dönerseniz Allah'a yönelmiş olursunuz! (Sûre: 2, Ayet: 109). Bazı işlerde yüz gösteren bir kimseyi görüyor ve tanıyorsun. Her şeyde yüz gösterdiğim halde beni niçin görmüyor ve ve tanımıyorsun? Sen, ağacın üstündeki kuşu görüyorum, ağacı göremiyorum, saçı görüyorum, başı göremiyorum, sahradaki çaldın görüyorum, sahrayı göremiyorum, diyen aptala benziyorusun. Böyle bir akla, akıl ve böyle bir mantığa mantık demek gülünç olur. Allah güneşten daha açık, daha meydanda ve daha ayandır. Bir şeyi ayan olarak gördükten sonra varlığına
delil isteyen bir kimse, merkepten daha ziyade merkeptir. Bu adam hüsrana düşmüştür ve bir işe de yaramaz...

Güneşin iki vasfı vardır: Işık ve sıcaklık. Güneş bu iki vasfı ile bütün âleme ayandır. Altı yönde bulunan bütün yaratıklar, Allah'ın birer sıfatı olmasına rağmen acaba bu sıfatlar o cahil baykuşun gözünden nasıl kaçıyor?

Beyit:
O, hem ilk, hem son, hem dış, hem içtir.
Hem serde, hem sırdadır. İşte herkes bu sıradan gafil ve cahildir.

MAÂRİF-İ HAZRET-İ SULTAN VELED